0
Bergama'yı Bilmek
İyi haftalar değerli Harabe.net okuyucuları. Batı Anadolu'nun en eski yerleşim merkezlerinden ve eski Helenistik ve Roma döneminin ciddi anlamdaki bilinen en ünlü tıp merkezi olan Bergama'yı sizlere nasıl anlatacağıma karar vermek ciddi anlamda 1 haftalık beyin egzersizlerine neden oldu. Bergama'yı anlatmanın pek çok şekli olduğunu tanıdığınız veya karşılaştığınız rehber arkadaşlarınız da var ise mutlaka bileceklerdir.Düşündüm taşındım. Sitemizin kültür seviyesinin yüksekliğine güvendim ve bu nedenle sizlere biraz teknik birazda mitolojik bir yazı hazırlamam gerektiğini anladım.
Bergama kenti Izmir şehrimize bağlı bir yerleşim, Izmir'in 100 km kuzeyinde Dikili bölgesindeki yol ayrımından 25 km doğuya gittiğinizde elinizle koymuş gibi karşınıza çıkar Bergama kasabası.Çok şirin ve kendi halinde bir yaşam süren kasaba barındırdığı tarih mirasına iyi sahip çıkmış ve gerek antik Akropol gerekse Asklepion çok başarılı bir biçimde korunmuştur. Büyük İskenderin Helenistik anlayışı gerçek anlamda yerleştirerek kurduğu şehir daha sonra İskenderin generallerinden Trakya bölgesi hükümdarı Lycsmakosun kontrolüne geçmiş ardından ise Eumennesler soyu yaklaşık 150 yıllık bir krallık yaşamıştır. Gerçektende bu arda arda geçen bolluk ve zenginlik yılları kentin Akropol'ünde muhteşem yapıtların yukselmesine neden olmuştur. Yazımda daha önce geçen miras kelimesi Bergama için özel bir anlam ifade eder. Bergama son kralı III. Attalos ölümünün ardından krallığını Roma İmparatorluğuna miras olarak bırakmıştır. Bu ilginç davranış üzerine Roma, Bergama'yı merkez eyalet olarak görmüş, para basmasına izin vermiş ve bölgenin ticaretten kaynaklanan zengilğini korumasını sağlamıştır. Daha fazla tarihi geçmiş ile sizi sık boğaz etmek istemiyorum ama bu dönemler gerçektende sadece Anadolu tarihini değil. Bilinen dünya tarihini de önemli ölçüde etkilediğinden arzu edenlerinize Ekrem Akurgal'ın Anadolu Medeniyetleri kitabını tavsiye eder ve Bergamada neler göreceğinizi özetldiğim bir sonraki paragrafıma sıçrama yaparım.
Efendim sürekli olarak Akropol Akropol diyip durdum haliyle akropol kelimesinin ne olduğunu merak ediyorsunuzdur. Kelimenin orjinali yunancadır ve Acropolis'den gelir. Acro ( yüksek) Polis ( şehir ) anlamlarının birleşiminden yüksekşehir anlamındadır. Polis kelimesine hepmiz aşinayızdır zaten özellikle Konstaninapolis( Istanbul'un yunancası Konstantin'in şehiri anlamında ). Neyse eski yerleşimlerde Devlet erkanı , din adamları, askerler ve önemli zengin kişiler kenti savunması en kolay olan yüksek tepeler üzerinde inşa ederlermiş. Saraylar, tapınaklar ve tiyatrolar buralara kurulurmuş. Bergama akroplünde sizleri tüm ihtişamıyla bir Traian Tapınağı karşılar. M.S 100 lerde yaşamış olan bir Roma imparatoru için yapılmıştır bu tapınak. Bölgeden elde edeceğiniz küçük gezi rotalarını takip ederseniz bir sonraki uğrak yeriniz Bergama Saray temelleri olacaktır. Oldukça yüksek kemerlerden oluşturulmuş bu temelleri görüp zamanında bu temellerin üzerinde bulunan sarayı hayal etmesi bile güç. Bir sonraki stunlarla çevrili alan bildiğimiz kadarıyla Artemis Temennos'u yani kutsal alanı. Anadoludaki Anatanrıça yani Kybele inanışı Yunan mitindeki farklı tanrıçalara uyarlanmış ve Bergama'da Anatanrıça karşımıza bereketin, doğal hayatın tanrıçası olan Artemisi çıkartır. Bu alandan sonra bizi karşılayan diğer bir görkemli yapı ise gerçek anlamda bölgedeki en büyük Helenistik tiyatrodur. Arkadaşlar Helenistik kelimesini merak edenler lütfen araştırsın çünkü bu kelimenin anlatımı paragraflar sürer. Ancak Helenistik tiyatro ile Roma dönemi tiratro arasındaki fark sadece 1 cümle ile özetlenebilir. Helenistik tiyatrolar dir dağ yamacına yapılır ve doğa ile iç içedir etrafını çevreleyen bir duvar veya önünü kesen bir sahne duvarı yoktur. Sahnenin kendisi seyircinin gördüğü manzaradır. Roma dönemi tiratrolarında ise seyirci doğadan izole edilmiştir ve bir sahne binası vardır.
Akropol geziniz tamamlandıktan sonra aşşağı şehire inip Asklepion'u gezmeniz ısrarla önerilir.Asklepion Yunan mitolojinde Tanrı Asklepias için inşa edilmiş bir şifa yurdudur. Asklepias tanrı Apollonun oğludur ve inanıldığı üzere iyileştirme ve şifa verme hatta ölüyü diriltme becerileri olan bu tanrı eski yunan mitinde sağlık tanrısıdır. Asklepias'ın çocuklarından (isimlerine dikkatinizi çekmek isterim ) Hygieia ve Psykhe yine tıp dünyasına hizmet etmişlerdir. Hygieia ( Hijyen ) Pskhe( Ruh ). Asklepionda yapılan tedavi den biraz bahsedecek olursak.Asklepiona inanarak,buraya şifa bulmaya gelen hastaların tedavisi,her şeyden önce temizlenerek,iyileşme amacı ile tanrıya dua edip,adak adadıktan sonra,uykuya yatıp,uykuda görülen rüyanın yorumlanması ve telkin esasına dayanıyordu.Şifalı kutsal su ve çamur banyoları,yararlı otlardan yapılan ilaçların yanısıra müzik,düzenlenen törenler ve temsiller tadavi yöntemleri olarak kullanılmıştır.
Bu tedavi yöntemleri ve metotları ,özellikle rüya ile ilgili bilgilerin çoğu,kazılar sonucu ele geçen adak taşları ve yazıtların okunması sonucu öğrenilmiştir.
İyileşmeyecek ağır hastalar ve doğumlar asla içeriye alınmazdı.Uzak yerlerden bitkin ve yorgun gelen hastalar propylon avlusuna alınır,muayena edilir,teşhis konur,iyi olacak gibiyse asklepiona girmesine izin verilirdi. Hekimler hastaya "yat,uyuyuncaya kadar dua et,Tanrı senin derdinin devasını sana bildirecektir.Ne görürsen,ne duyarsan bize anlat" diye telkin ederlerdi. Daha fazla bilgi edinmek isteyen arkadaşlara Azra Erhat'ın Mitoloji sözlüğünden Asklepias'ı okumalarını öneririm.
Malesef Bergama'da konaklama oldukça kısıtlıdır.Size tavsiyem İzmir otellerinden bütçenize göre birinde kalmanız ve İzmir seyehat acentalarının düzenlediği günlük turlara katılmanızdır.
Saygılar ve Sevgiler değerli okuyucularım,
Daaankk
not : Resimsiz olacağını düşünmediniz dimi ?
