0
İnsanın genetik kitabının yüzde 99.999'unu okudular
İnsanın genetik şifresi diye bilinen DNA'nın keşfinin 50'nci yılında bilim adamları, ‘‘insanın genetik haritasının yüzde 99.999'unu’’ deşifre ettiler.
Artık insanda bulunan yaklaşık 35 bin ile 40 bin genin, DNA sarmalındaki hangi kromozomda olduğu biliniyor. ‘‘Hayatın kitabını’’ okumaya başlayan bilim adamları ise şimdiden kliniklerde deneme aşamasında olan 350'den fazla test, ilaç ve aşı geliştirdi.
Genetik şifre diye tanımlanan DNA'nın keşfinin 50'nci yılında bilim adamları yeni ilaç ve tedavi yöntemlerinin geliştirilmesi yolunda dev bir adım daha atarak ‘‘insanın genetik haritasının tamamını’’ deşifre ettiler. 2000 yılında kısmen tamamlandığı açıklanan insanın genetik haritasının yüzde 99.999'u çözüldü. ‘‘Human Genome’’ diye adlandırılan bu proje sayesinde hastalıkların tedavisi için şimdiden 350'den fazla teşhis testi, ilaç ve aşı geliştirildi.
İNSAN GENOMU PROJESİ
1990 yılının ekim ayında başlatılan ‘‘Human Genome’’ Projesi'ne ABD'nin liderliğinde 18 ülke destek verdi. ‘‘Human Genome’’ (İnsan Genomu) adı verilen proje, 2000 yılında büyük ölçüde tamamlandı. Bilim adamları, gen haritasının deşifre edilmesini, insanın Ay'a ayak basması ve tekerleğin icadıyla eş tuttular. Ancak haritanın yüzde 97'i tamamlanmıştı, geri kalan ‘‘junk’’ DNA diye anılan genetik artıkların da çözülmesi gerekiyordu. Şimdi yüzde 99.999'unu çözmeyi başardılar. Ancak her insanın DNA'sı kendine özgü olduğu için haritanın yüzde 100 çözülmesinin mümkün olmadığı bildiriliyor.
750 BİN SAYFALIK
Genetik haritanın çözümü demek, insanın anne ve babasından aldığı 23 çift kromozomda bulunan DNA sarmalındaki 3.12 milyar kimyasal ünitenin çözülmesi anlamına geliyor. 3 milyar kimyasal ünite, harfe dökülse ve insanın genetik haritasının çıkışı alınmak istense bu 750 bin sayfa tutardı.
Tüm canlılarda DNA bulunduğundan, laboratuar çalışmalarını kolaylaştırmak için bilim adamları, fare, meyve sineği ve solucanın da genetik şifresini çıkarıp insanınki ile karşılaştırıyorlar. Human Genome Projesi başladığında bir genin yerini belirlemek, uzmanların yıllarını alıyordu. Ancak şimdi çok güçlü bilgisayar ve şifre çözücü robotlar sayesinde bu iş birkaç haftada tamamlanabiliyor.
SIRA PROTEİNLERDE
Sanger Enstitüsü'nden Don Powell, insan biyolojisiyle ilgili olabilecek en iyi gen haritasına sahip olduklarını belirterek ‘‘Şimdi elimizde genlerin nerelerde olduğuna dair tam bir katalog var, ama bunların hangi proteinleri yaptıklarını tam olarak bilmiyoruz. Şimdi bizi daha heyecanlı bir macera bekliyor’’ dedi.
Genetik uzmanları, projenin başlamasından bu güne 10 yıllık bir çalışma sonrasında ‘‘hayatın kataloğu’’nu elde etmiş oldular. Şimdi döllenmiş yumurtanın nasıl 9 aylık bir süre içinde 300 ayrı hücre çeşidinden toplam 100 trilyon hücrelik bir yapıya ulaştığını ve hastalıklara yatkın hale geldiğini çözmeyi deneyecekler.
Ömrümüz uzayacak
Gen çalışmaları sayesinde bilim adamları bağışıklık yetersizliği bulunan çocuklar için bir tür gen tedavisi geliştirdi. Ayrıca bildik tedavi yöntemlerine cevap vermeyen kronik lösemi hastaları için yeni bir ilaç geliştirildi. Bilim adamları, İnsan Genomu Projesi sayesinde birçok hastalığın çok yakın zamanda tedavisinin çok kolay hale geleceğini, insan ömrünün uzayacağını söylediler. Ancak sadece insan sağlığına değil, hayvan sağlığına da bu araştırmalar önemli katkıda bulunuyor.
2000 yılı itibariyle köpeklerde görülen 380 gen genetik hastalık belirlendi.
Labrador cinsi köpeklerde görülen uyku ve yorgunluk halinin genlerden kaynaklandığı biliniyor.
Golden retriever cinsi köpekler ise kas erimesi genetik.
hürriyet-yaşam
