0
Alfabe bir dilin ses işaretlerini gösteren belirli sıraya göre dizilmis harflerin bütününe verilen ad.
Kullanılan Alfabeler
Ural – Altay dil öbeginden olan , baslaca Türkiye Cumhuriyetin’de olmak üzere dünyanın çesitli bölgelerinde (Kıbrıs , Orta Asya’daki Türk cumhuriyetleri , Çin’in kuzey kesimi , Orta Dogu) yaklasık iki yüz milyon kisi tarafından konusulan Türkçe’nin dünya dillerin içinde yeri sürekli tartısmala konu olmustur.
Finlandıyalı A.Castren’in Ural-Altay kuramına ve Isviçreli J.von Stahlenberg’in Altay kuramına , Ramstedt , Ural-Altay öbegini Ural ve Altay aileleri biçiminde ayırarak karsı çıkmıs , N.Poppe ise , Ural ve Altay dil aileleri arasında akrabalıklar bulunabilecegini ileri sürmüstür. Yakın dönemde Alman Doerfer , Ural-Altay kuramına siddetle karsı çıkarak diller arasında akrabalıktan söz edebilebilmesi için en az dört yüz ortak kök bulunması gerektigini , Türkçe ve Mogolca arasında ise ancak otuz-kırk ortak kök bulundugunu savunmustur. Bütün bu tartısmalar bır yana , Türk dili tarihsel gelismesi içide altı döneme ayrılarak incelenebilir :
a. En eski Türkçe ve ilk Türkçe dönemi.
Türkçe’nin henüz lehçelere ayrılmadıgı , elde yazılı belge bulunmayan dönem : Hun Türkçesi , Bulgar Türkçesi , Hazar Türkçesi.
b. Eski Türkçe dönemi.
VI – X. yüzyıllar arasında Göktürkçe yada Orhun Türkçesi ve Uygurca.
c. Orta Türkçe dönemi.
XI – XV. yüxyıllar arasında Karahanlı Türkçesi , Harzem Türkçesi , eski Anadolu Türkçesi , Kıpçak Türkçesi , Azeri Türkçesi yazı dilleri.
d. Yeni Türkçe dönemi.
XVI – XIX. yüzyıllar arasında Osmanlı , Azeri , Çagatay ve Özbek yazı dilleri.
e. Çagdas Türkçe dönemi.
XIX. yüzyıldan günümüze Türkiye Türkçesi , Azeri Türkçesi , Türkmence , Özbekçe , Kırgızca , Kazakça , Taranca , Yeni Uugurca , Sarı Uygurca , Nogayca , Çuvasça… yazı ve edebiyat dilleri.
TÜRK DILININ LEHÇELERE AYRIMASI
Türk dillerinin yada lehçelerinin sınıflandırılmasında Kaskarlı Mahmut’un Divan- ı Lügat- ı Türk’ün giris bölümündeki denemesi bir yana , Wilhelm Radloff ’un sınıflandırması uyarınca dört ana kolda ayırt edilebilir : Dogu lehçeleri , batı lehçeleri , Orta Asya lehçeleri , güney lehçeleri. Bunun dısında Armin Vambery’nin etnik yapıya dayanan sınıflandırması (Sibirya Türkleri’nin lehçeleri , Orta Asya Türkleri’nin lehçeleri , Pontus Türkleri’nin lehçeleri , batı Türkleri’nin lehçeleri.) , Ramstedt’in sınıflandırması [Çuvas , Yakut , Kuzey grubu , dogu grubu (sözcuk basında “s” sesi bulunan lehçeler , sözcük basında ”y” sesi bulunan lehçeler) ] ve A. Samoyloviç’in sınıflandırması (R grubu , D grubu , Tav grubu , Taglık grubu , Taylı grubu , Ol grubu) sayılabilir.
