0
BABEK KHORRAMDİN
Arap halifesi olan Memun zamanında Azerbaycan’da Araplarına hakimiyetine karşı direniş harekatının baş lideridir.Babek’in kişiliği ve çocukluk çağındaki yaşamından ciddi bir bilgi bulunmamaktadır. Ancak doğruya yakın bir bilgi gençlikte çobanlık yaptığını savunmaktadır. Herhalde gençliğinin karanlık olduğuna rağmen Hurremiler harekatının lideri olan Cavidan’ın özgüvenini kazanarak kendini geliştirmeyi başlatmıştır. Cavidan’ın ölümünden sonra Hurremiler, Cavidanın ruhunun onda cisimlendiğini inanarak başkanları yapmışlardır.
Babek 816.yılı itibarıyla Arap istilacılar aleyhine isyan ederek direniş harekatını başlatarak, 23 yıl 2 halifeye saltanatlarını kaybetme korkusunu yaşattı. Hareket Arap egemenliğini karşı koyulan bir Azerbaycan Türkü olan Babek’in önderliğinde dünyayı değiştiremeye yönelmiş geniş kapsamlı toplumsal ve siyasi özgürlükçü bir harekettir. Babek harekatı İslam dinine karşı kovma mücadelesi olmadan, Arap ve faşist Abbasi halifelik zihniyete karşı koyan ve yönelen devrimci ve Milli şuurun göstergesidir. Babek harekatı içinde değişik inanç ve hatta halk toplulukları da bulunsaydı bile sonuç itibarıyla Azerbaycan Türk Harekatı niteliği taşımaktadır.
Babek’in dini inancı hakta Tabri[1] “Babek bir zamanlar İslam dinini kabul etmiştir ve kendi ismini ’de peygamber efendimizin türünü olan Hasan ismine değişmiştir” Diye söz ediyor.
Masuudi Mürevvücül[2] mezhep eserinde “ Babek’in adı hasan idi, hasan Cavidan öldükten sonra el tarafından BAY BEY görevi verilip, onlara liderlik etmiştir. Huremiler ve Babek’ın Müslüman olduğu hakta faktılar çoktur, ancak Hurremiler ve Babek harekatının esas amacı vatanları Azerbaycan’ı Arap istilasından çıkarmak idi” Diyor.
Güney Azerbaycan’ın Bezz kalesinde istihkam kurmuş olan Babek uzun süre Halifenin gönderdiği birlikleri püskürtüp ve nüfus alanın genişletti. Peş peşe Bağdat’tan gönderilen baskıcı birlikler kale ayağında çöküyorlardı.
Mamundan sonra Halifeliye gelen Mutasım (833-844), mani inançlı, kendiside Türk olan Teberistan prensi Afşin’i güçlü ve eksiksiz donatılmış bir büyük ordunun başına geçirerek 835’te Bezz kalesine doğru isyanı bastırmaya memur etti. Afşin çok güçlü kumandan olduğu halde ve aynı zamanda sürekli Bağdat’tan takviye olduğu bin bir hilelerle 2 yıl kanlı savaştan sonra Babek’i esir aldı.
Böylece tarih tekrarlanarak baskıcı, işkalcı yönetim yanında olan bir Türk, karşı tarafta vatan, Millet ve ulusu için savaşan bir Türk karşısına çıkarak başka bir millet ve ezen ulus uğrunda birbiri ile savaştılar.
Afşın Babeki Samarra’ya götürdü. Arap halifesi Babek’den önünde eğilip af dilemesini istemiştir. Babek kabul etmemiştir. Halife ayaklarının kesilmesini emir etmiştir. Babek kırmızı kanını yüzüne sürmüştür. Mutesim neden öyle yaptığını sorduğunda “ Kendi kanımla boyuyorum ki, kan kaybında yüzümün sararmaya başladığı görüldüğünde, senden korktuğumu sanmasınlar” diye yanıtlamıştır.
[1] Azerbaycan Tarixi, Baku, Azer yayın evi, 1994, s.161.
[2] Dr. Gulam Hüseyin YUSİFİ, Yadaşthayi der zemneye ferheng ve tarix, Tahran, Soxen yayınevi, 1992, s.142
[3] Arif keskin, İranlılık Paradigmasının Çöküşü ve Güney Azerbaycan Milli Hareketinin Yükselişi, Stratejik Anaaliz, Aylık uluslar arası ilişkiler dergisi, ;Cilt:4, Sayı :47, Mart 2004.
