0
Kadınlarda rahim ağzı kanserini engelleyen HPV aşısı son günlerin en çok tartışılan konularından birisi. Anadolu Sağlık Merkezi'nden Kadın Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Doç.Dr. Fatih Güçer, HPV aşısı ile ilgili merak edilen soruları yanıtladı, son gelişmeleri anlattı.
Rahim ağzı kanserine yol açan HPV virüsü nasıl bulaşıyor?
Tüm dünyada yaklaşık 630 milyon kadının enfekte olduğu HPV, temas ve cinsel ilişki yoluyla bulaşıyor. HPV'nin 100'e yakın tipi bulunuyor ancak bunlardan sadece 30'u kadın ve erkek genital organlarında enfeksiyona neden oluyor.
Virüs vücuda girdikten ne kadar sonra enfeksiyon belirtileri görülmeye başlıyor?
HPV virüsünün kuluçka süresi yaklaşık 9 ay. Enfeksiyon etkilerinin ortaya çıkması için virüsü aldıktan sonra yaklaşık 1 yılın geçmesi gerekiyor.
Rahim ağzı kanserinin risk faktörleri neler?
HPV için en önemli risk faktörü çok eşlilik. Aynı zamanda sigara içimi, doğum kontrol hapı kullanımı, A vitamini eksikliği, herpes virüsü enfeksiyonu, immün sistemde direncin bozuk olması gibi durumlarda HPV enfeksiyonunun kişiye geçme olasılığı artar. HPV virüsü aynı zamanda gırtlakta da papillom dediğimiz bir takım lezyonlara, genital bölgede siğillere de sebep olmaktadır.
Rahim ağzı kanseri aşısını kimler yaptırmalı?
Türkiye'de düzenli smear testi yaptırılmadığı için rahim ağzı kanserine yakalanan hastaların büyük bir çoğunluğu artık cerrahi şansının kalmadığı safhada hekime gidiyor maalesef. Bu nedenle korunma çok önemli. Özellikle 9-13 yaş aralığındaki kız çocukları aşılandığı takdirde, bu kişilerde rahim ağzı kanserinden büyük ölçüde korunma sağlanmış olacaktır. Bu yaş aralığı isteğe bağlı olarak 26 yaşına kadar uzatılabiliyor. Aslında tüm toplumu aşılayacak olursak bundan 20-30 yıl sonra Türkiye'de hiçbir rahim ağzı kanseri kalmaz. Bazı ülkelerde örneğin Avusturalya'da 55 yaşına kadar olan kadınlara HPV aşısı uygulanmakta. Yani yaş sınırı aslında biraz göreceli bir kavram olarak gözükmekte. Ancak şunu da muhakkak belirtmek lazım; şu anda piyasada bulunan HPV aşısı kansere neden olan tiplerden 16 ve 18'e karşı koruyucu, diğer kansere neden olan tiplere karşı koruyucu değil. Kansere sebep olan HPV virüsleri içinde 16 ve 18 tüm kanserlerin yüzde 70'ini oluşturuyor. Demek ki, kanserlerin yüzde 30'u aşının korumadığı türden HPV tipleri ile oluşuyor. Yani aşı olmak demek kansere yakalanmama garantisi değil. Aşı olunduğu zaman da smear taramasının aynı şekilde devam etmesi gerekiyor.
Hamilelik döneminde öneriliyor mu?
Gebelik sırasında önerilmiyor ama emziren kadınlar aşılanabilir. Gebelikten önce başlanmışsa, devam edilmez, gebelik sona erdikten sonra yeniden aşılama yapılabilir.
Erkeklere uygulanabiliyor mu?
Erkeklerin aşılanması hâlâ tartışılıyor. Çünkü onlarda da kansere yol açmayan genital siğiller oluşuyor ve onları önlemek için aşılanmanın gerekliliği tartışılıyor. Tercih ederlerse erkekler de taşıyıcı olmama adına 9-15 yaş arasında aşılanabileceği bildiriliyor. Erkeklerde nadir de olsa penis kanseri görülebilmektedir ve penis kanserinin gelişimi ile HPV virüsü enfeksiyonu arasında ciddi bir ilişki olduğundan, aşılanan erkek çocuklarının penis kanserine karşı bir korunması söz konusu olabilir.
Aşının herhangi bir yan etkisi var mı?
HPV aşısı canlı bir aşı olmadığı ve hepatit aşıları gibi genetik teknoloji ile hazırlandığı için, canlı virüs aşısı olmaması sebebiyle birçok kişiye rahatlıkla yapılabilir. Aşının bilinen bir yan etkisi yok. Diğer aşılar gibi yapılan yerde lokal ısı artışı, kızarıklığa yol açabilir. 3 doz yapılıyor. İlk dozdan 2 ay sonra ikinci doz, ilk dozdan 6 ay sonra da üçüncü doz yapılıyor. Çok yeni olduğu için uzun dönem koruyuculuğu hakkında bir bilgimiz yok. Henüz 7 yıl çalışılmış. 7 yıla kadar koruduğunu biliyoruz.
Aşıyı vurulduktan sonra tekrar etmek gerekiyor mu? Ne zaman?
Eğer aşı düzenli olarak belirtilmiş olan zaman aralıklarında yapılmış ise kısa süre içerisinde tekrar etmeye gerek yok. Elde olan 7 yıllık sonuçlara göre tekrara gerek yok.
Son günlerde çıkan haberlerde etkisi ömür boyu sürecek aşı üzerinde çalışıldığı belirtiliyor. Bu mümkün mü sizce?
Aslında bugün yapılmakta olan aşı ile ilgili 7 yıllık sonuçlar var ve bu sonuçlara göre aşının koruyuculuğu devam etmekte. Bu etki ömür boyu sürecek mi sorusuna şu anda bilimsel olarak kesin cevap vermek mümkün değil ama muhtemelen koruyuculuğu uzun yıllar devam edecek gibi gözükmekte. Bunu destekleyen diğer bir noktada hem hepatit aşıları hemde HPV aşıları aynı yöntemlerle elde edilmekte.
Bu şekilde günün birinde bu kanser türü yok edilebilir mi?
Bu sorunun cevabı kesin ve net: evet.
