0
CHP’nin tarihi Türkiye Cumhuriyeti’nin tarihiyle özdeştir
16 Mart 1920'de İstanbul işgal edilip Meclisi Mebusan dağıtıldı. Ancak Türk Milleti Anadolu'da hem Kurtuluş Savaşı veriyor, hem yeni bir siyasi rejimi kuruyordu. 23 Nisan 1920'de Büyük Millet Meclisi açıldı.
Bir süre sonra Mecliste, Birinci Grup ve İkinci Grup diye bir ayrılma baş gösterdi. Birinci Grup, millet iradesine ve milletin egemenliğine değer vererek, milletin maddi ve manevi gücünü seferber etme çabası içinde idiler. Atatürk Birinci Grubun başında bulunuyordu. İkinci Grup hilafet ve saltanat makamının ve Osmanlı devlet şeklinin saklı tutulmasını istiyordu. İkinci Grup, Ankara'daki siyasi gücü geçici saymakta, Misak-ı Milli'nin sağlanmasından sonra, hükümetin çekilmesi gereğini ifade etmekteydi. Egemenlik kayıtsız şartsız milletindir hükmüne de, Padişahın yetkilerini kısıtlayacağı için karşı idiler. Kısaca İkinci Grup, sosyal görüş bakımından gelenekçi ve mukaddesatçı, siyasi görüş bakımından da Osmanlı düzeninden yanaydı.
1 Nisan 1921'deki İnönü zaferinden sonra mecliste gruplar birbirine girdi. Müdafaa-i Hukuk Grubu partileşmeye doğru gidiyordu. 10 Mayıs 1921 toplantısında Mustafa Kemal grup başkanı oldu. Aynı zamanda meclis başkanıydı.
Mustafa Kemal Paşa 11 Eylül 1923'de İçişleri Bakanlığı'na dilekçe vererek Halk Fırkası'nı kurdu. Kurucular Refik Saydam, Celal Bayar, Sabit Sağıroğlu, Münir Hüsrev Göle, Cemil Uybadın, Kazım Hüsnü, Saffet Arıkan, Zülfü Bey'di. Zaferden sonra yeni bir devlet istikametinde olunduğu belliydi ancak yeni devletin başkenti henüz belli değildi.TBMM üyelerinin bir kısmı İstanbul'u başkent olarak düşünürken tam tersi fikir galip geldi ve Ankara 13 Ekim 1923 tarihinde başkent ilan edildi.Hemen ardından Mustafa Kemal Paşa başbakan Rauf Beyi istifa ettirerek yapay bir hükümet bunalımı çıkmasını sağladı,maksadı be şekilde anayasayı değiştirmek ve Cumhuriyet i ilan etmekti.Gazi,hükümet kurulamamasının bakanların TBMM'de tek tek seçilmesinden kaynaklandığını belirtti.Milletvekilleri de bu hususta birleştiler.Çünkü istifanın ardından bakanlar bir türlü seçilememekteydi.28 Ekim gecesi Çankaya köşkü'nde Mustafa Kemal Paşa anayasa değişikliği maddelerini İsmet Paşa'ya yazdırdı.Ertesi gün (29 Ekim 1923) konu Halk Fırkası Meclis Grubu'nda ve TBMM'de ayrı ayrı ele alındı.Tüm gün süren müzakerelerin ardından akşam saat 20.30'da Teşkilat-ı Esasiye Kanunu'nun ilk maddesi Türkiye Devleti'nin şekl-i hükümeti cumhuriyettir şeklinde değiştirildi ve cumhuriyet resmen ilan edildi.Hemen ardından cumhurbaşkanlığı seçimi yapıldı ve Halk Fırkası Genel Başkanı-TBMM Başkanı-Ankara milletvekili Gazi Mustafa Kemal Paşa 158 üyenin oybirliği ile Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk cumhurbaşkanı seçildi.
Cumhurbaşkanı M.Kemal paşa başbakanlığa İsmet Paşa'yı atadı ve İsmet Paşa 30 Ekim 1923 günü ilk cumhuriyet hükümetinin kurdu.Halk fırkası tarihinin en önemli görevini başarıyla yerine getirmişti.
10 Kasım 1924'e kadar Halk Fırkası olan isim bu tarihte Cumhuriyet Halk Fırkası, Mayıs 1935'de 4. Kurultayda Cumhuriyet Halk Partisi olmuştur
1927 yılında "Cumhuriyetçilik", "Halkçılık", "Milliyetçilik", "Laiklik" CHP’nin dört temel ilkesi olarak benimsendi.
CHP kurucusu ve ilk Genel Başkanı Atatürk’ün önderliğinde bağımsızlığını kazandı, Cumhuriyeti kurdu, saltanatı kaldırdı, hilafete son verdi ve Ulusal Birliği sağladı.
Hukuk, eğitim ve toplumsal alanda gerçekleştirdiği reformlarla çağdaş Türkiye Cumhuriyeti'ni biçimlendirdi.
1935 yılında daha önceki dört ilkeye "Devletçilik" ve "Devrimcilik" ilkeleri eklenerek ilkeler altıya çıkarıldı. Partinin amblemi olan 6 ok bu ilkeleri simgeler.
CHP, ulusal sanayinin ve ekonominin geliştirilmesine öncülük etti.
Bu dönemde parlamenter demokratik rejimin kurumsallaşmasına dönük değişimleri gerçekleştirme ve temel hak ve özgürlükleri geliştirme mücadelesi verdi
1960’lı yılların ortalarında CHP sola açılarak kendisini "ortanın solu" olarak tanımladı.
1970’li yıllarda ideolojisini "demokratik sol" kavramıyla tanımlayan CHP, önerdiği sosyal reformlarla "düzen değişikliği"ni hedefledi.
Bu süreçte CHP, "devlet partisinden" "halkın partisine", düzen partisinden" "değişimin partisine" dönüştü.
Sosyalist enternasyonale katılan CHP, tarihsel geleneğini ve temellerini temsil eden ilkelerin yanı sıra sosyal demokrasinin evrensel ilkelerini de benimsedi.
Bu temel ilkelerin ışığında "özgürlük, eşitlik, dayanışma, emeğin üstünlüğü, gelişmenin bütünlüğü ve etkinliği ile demokratikleşme" ilkeleri de CHP programında yer aldı.
Kaynak: wikipedia
Chp resmi sitesi
