0
SÖZ SANATLARI
Söz sanatları; anlama derinlik, yoğunluk katmak ya da söyleyişi daha etkili hale getirmek için başvurulan söz oyunlarıdır.
Söz sanatlarının bir bölümü söyleyişe, bir bölümü ise anlama dayalıdır. Bunlar genellikle şiirde görülür. Bunun nedeni, şiirin biçimsel ve anlamsal özellikleridir.
1)Kişiselleştirme(teşhis): İnsan dışındaki canlı veya cansız bir varlığa insani özellikler verme sanatıdır.
Çatma, kurban olayım, çehreni ey nazlı hilal!
2)Konuşturma(intak): İnsan dışındaki canlı veya cansız bir varlığı insan gibi konuşturma sanatıdır.
Gördü bal arısını sivrisinek,
Dedi ona böyle övünerek,
—Var mı benden güzeli?
3)Abartma(mübalağa): Bir sözün etkisini arttırmak için bir şeyi olduğundan üstün ya da aşağı göstermeye denir.
Bir ah çeksem, karşıki dağlar yıkılır.
4)Cinas: Yazılışları ve okunuşları aynı ya da birbirine yakın, anlamları farklı olan sözcüklere, sesteş ya da eşsesli sözcükler denir. Bu sözcüklerle yapılan sanata ise cinas sanatı denir.
Rengin uçmuş, nen var Sunam ah Sunam
Söyle bana, emret sana can sunam.
5)Alaka(tenasip): Aralarında anlam ilişkisi bulunan sözcükleri bir arada kullanma sanatıdır.
Deli eder insanı bu dünya
Bu gece, bu yıldızlar, bu koku
Bu tepeden tırnağa çiçek açmış ağaç.
6)Bilmez görünme sanatı(Tecahül-i Arif):Herhangi bir olayı ya da durumu bilip de bilmez görünme sanatıdır.
Şakaklarıma kar mı yağdı ne var?
Benim mi Allah’ım bu çizgili yüz?
7)Güzel neden bulma sanatı(Hüsn-i Talil):Gerçek nedeni bilinen bir olayı ya da durumu güzel bir nedene bağlama sanatıdır.
Seni görünce güller kızardı utancından.
8)Zıtlık(tezal):Ağlarım hatıra geldikçe gülüştüklerimiz
Tabut, sağır ve dilsiz hatiptir.
9)Tekrarlama(tekrir):Yazık sana ağlamayan şiire,
Yazık sana titremeyen vicdana.
10)Tevriye: Birden çok anlamı olan sözcüğün aynı cümle, dize ya da beylikte en az iki anlama gelebilecek biçimde kullanılmasıdır. Sanatçı tevriyeyi amacını gizlemek için yapar.
Bu kadar güzellik çünkü sende var,
Beyaz gerdanında bir de ben gerek.
11)Anımsatma(telmih):Anlama güç katmak amacıyla, söz arasında herkes tarafından bilinen bir olaya, bir efsaneye değinme, onu hatırlatma sanatıdır.
Leyla gelin oldu Mecnun mezarda,
Bir susuz yolcu yok şimdi dağlarda.
12)Seci: Düz yazıda yapılan kafiyeye seci denir.
İlahi, gönlüm ateşine ne yaktınsa o tüter. İlahi, vücudum bahçesine ne diktinse o biter.
13)Aliterasyon: Şiir ve düz yazıda ahengi sağlamak amacıyla bir ses ya da hecenin tekrarlanmasıdır.
Seherlerde seyre koyuldum semayı, deryayı…
14)Benzetme(teşbih):Anlatımı kuvvetlendirmek amacıyla aralarında benzetme olan iki şeyden zayıfın kuvvetli olana benzetilmesine denir. Tam bir benzetmede; benzetilen, benzetme edatı, benzetme yönü ve benzeyen gibi dört unsur vardır.
Aslan gibi kuvvetli adamdı.
15)Güzel benzetme(teşbih-i beliğ):Sadece benzetilen ve benzeyenle yapılan benzetmedir.
Aslan oğlum.
16)İstiare: Sadece benzetilen kullanılarak yapılan benzetmedir.
Aslanım dün buraya geldi.(aslan gibi olan)
17)Mecaz: Somut bir sözcüğün soyut anlamda kullanılmasıyla yapılan sanata denir.
Halide Hanım çocuklarına kol kanat germişti.
18)Mecaz-i Mürsel(ad aktarması):Benzetme amacı gütmeden bir sözcüğün başka bir sözcük yerine kullanılmasıdır.
Gol atınca tribünler ayağa kalktı.
19)İma(kinaye):Bir sözü hem gerçek hem d mecazi anlamda kullanma sanatına denir.
edit: Alıntıdır, kaynak gösterilmemiştir.
Bu mesaj elma tarafından düzenlendi. Düzenleme zamanı: 22.03.2007 - 00:40
